Áıelim ádemi bolsyn deseńiz...

Osy ýaqytqa deıin erli-zaıyptylar týraly jazylmaǵan taqyryp qalmaǵan shyǵar. Ekeýine qatysty barlyq áńgime ashyq ta, astyrly túrde de aıtylyp ta, jazylyp ta júr. Osy maqalany da sol áńgimeniń bir bóligi retinde qabyldańyz. Bul maqala boıdaq jigitterge emes, otbasyly er adamdarǵa arnalǵan. Desek te, boıdaq aǵa-inilerimizdiń de qulaǵyna altyn syrǵa bolsyn.

Januıa bolǵan soń ol jerde mindetti túrde urys-keris, aıqaı-shý bolady. Urys-kerissiz otbasy bolǵan otbasy joqtyń qasy desem, ótirik aıtpaǵan bolarmyn. Sol urys-keristiń, ajyrasýdyń barlyǵy neden shyǵyp jatyr bilesiz be? Ókinishtisi sol, sonyń barlyǵy eri men jubaıynyń óz mindetin óz ýaqytynda oryndamaýynan týyndap jatyr. Qoǵamymyz úshin bul úlken qasiret. Sonyń bir sebebi, men barlyǵy demeımin, bir sebebi otaǵasynyń kóshedegi qyz-kelinshekterge kóz salýynda jatyr.

Qasıetti Qurannyń «Nur» súresiniń 30-aıatynda: «(Muhammed Ǵ.S.) Múminderge aıt: (Bógde áıelderge qaraýdan) kózderin saqtasyn. Ári uıatty jerlerin (zınadan) qorǵasyn. Bul olar úshin óte jaqsy. Ras Alla, olardyń ne istegenderinen habar alýshy», – deıdi. Munda er adamnyń kózi haramǵa túspeýi kerektigi bildirilgen. Jáne osy buıryq jalǵasqan kelesi aıatta áıelderge qaratyla aıtylady: «Múmin áıelderge de aıt: «(Bógde erlerden) kózderin saqtasyn. Ári uıatty jerlerin (zınadan) qorǵasyn. Sondaı-aq zeınetterin kórsetpesin».

Bári de ońaı! Áıelim ádemi bolsyn deseńiz, ózińizdiń jubaılyq jáne ákelik mindetińizdi tolyq atqaryńyz. Kóshedegi qyz-kelinshekterge kóz salýyńyzdy qoıyńyz. Ádemilik qurbandyqty talap etedi? Ótirik! Ádemilik qarajatty talap etedi. Kóshedegi qyz-kelinshekke ne úshin kóz saldyńyz? Onyń jasandy kirpigi, boıalǵan jasandy qasy men ádemiligi sizdi eriksiz baýrap aldy ma? Álde ústinen qymbat jupar ıissý ańqyp tur ma? Álde, óte qymbat ári jarasymdy kıinip alǵan ba? Mine, másele osy jerden bastalady. Sol qyz-kelinshektiń ústinen kórgen ádemi kıimdi ózińizdiń jubaıyńyzǵa siz de alyp berińiz. Qymbat ıissýlar men túrli kometıkalar syılańyz da, áıelińizdiń de sizdiń aldyńyzda ádemi bolyp júrýine múmkindik jasańyz. Alla Taǵala áıel adamdy er adamnyń tynyshtyǵy úshin jaratqan. Siz jaqsy bolsańyz, áıelińiz de jaqsy. Siz – óz áıelińizdiń baǵbanysyz, áıelińiz – sizdiń baqshańyz. Baqshańyzǵa qalaı qaraısyz, ol sondaı ónim beredi. Áıelińizdiń ádemi bolýy qashanda ózińizdiń qolyńyzda ekenin umytpasańyz eken. Sonda ǵana «óz áıelim sheker eken, qaraǵanym basqaǵa beker eken» degen áńgime bolady. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s.): «Múminderdiń ishindegi eń ımany tolyq, minez-qulqy jaqsysy – óz otbasyna (jubaıyna) meıirimdi, jumsaq bolǵany», – degen.

Osy tusta aıtpasqa bolmaıtyn taǵy bir másele bar. Ol – qazirgi qyz-kelinshekterdiń kıim kıisi men júris-turysy. Aınalaıyn, qazaqtyń qarakóz qyzdary, ápke-sińliler, erteń sizder de bir úıdiń otyn tutatyp, aıaýly ana, ıbaly kelin bolasyzdar. Sol kezde kúıeýińizdiń bóten qyz-kelinshekterge qaraǵanyn qalamaıtynyńyz sııaqty, qazirden bastap siz de bóten er adamdardy eliktiretindeı qylyq pen ádepsizdik jasamasańyz eken. Áıel adam óz mindetin múltiksiz atqarsa ǵana qasıetti shańyraǵynda, qoǵamymyzda úılesimdilik pen bereke ornaıdy.

Sizdegi bar nárse, keıbir adamdarda múldem joq. Sondyqtan qaıǵyńyzǵa ortaqtasyp, qýanyshyńyzǵa qýanatyn qasyńyzdaǵy áıelińizdi baǵalańyz, onyń senimdi serigine aınalyńyz. Siz de, otbasyńyzdyń tireýi, balalaryńyzdyń ákesin syılańyz, qanaǵatshyl bolyńyz, kúıeýińiz týraly jaman oılaýǵa múldem ýaqytyńyz bolmaıtyndaı ózińizdiń kún tártibińizdi josparlap alsańyz, Alla sizden razy. Esińizde saqtańyz, kúıeýińizben renjisip qalsańyz, kúıeýińizdiń sizden keshirim suraýyn kútpeı-aq qoıyńyz. Er adamdardyń sózdik qorynda «keshir» degen sóz joq. Er adamdardyń keshirim suraǵany – siz tósekte teris qarap jatqanda kelip qushaqtaǵany.

Laýra Qanatqyzy