MÁÝLIT MEREKESINIŃ MÁNI MEN MAŃYZY

Máýlit arabsha «týylý», «týylǵan ýaqyty» degen maǵynalardy bildiredi. Adamzattyń asyly, Paıǵambarlardyń ardaqtysy Muhammed Paıǵambardyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) týǵan ýaqytyna baılanysty atap ótiletin kún máýlit dep atalady. Bul – dinde  áý basta bolmaǵan, keıinnen engizilgen nárse. Áıtse de, kópshilik ǵulamalar máýlitti bıdǵat hasana, quptarlyq jaqsy jańalyqqa jatqyzady. Oǵan naqtyly dálelderi de bar.

Árbirimiz ózimizdiń ata-anamyzdyń, balalarymyzdyń, týys-jaqyndarymyzdyń, qurby-qurdastarymyzdyń jáne basqa da qanshama adamdardyń týǵan kúnderin qýanyshpen atap ótemiz. Al qııamet kúngi shapaǵatshymyz, uly ustazymyz, jolbasshymyz Paıǵambardyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) týǵan kúnin atap ótý bárinen góri laıyqtyraq emes pe?! Qazirgi bizdiń jaǵdaıymyzda máýlitti atap ótý tipti mindetti desek te bolady. Sebebi, basqany qoıǵanda musylmandardyń óziniń arasynda ómirindegi basty ıdealy bolýy tıis Paıǵambardyń aty-jónin de jóndi bilmeıtin, dinı ustanymdaryn durys túsinbeıtin jandar búginde jeterlik. Sondyqtan máýlit meıramynyń aıasynda biz Paıǵambar týraly, Onyń aldyndaǵy mindetterimiz, súnnetin saqtaý jaıynda meshitterimizde, is-sharalarymyzda, jıyndarymyzda jalpy halyqqa molyraq maǵlumat berip, dinimizdiń taǵylymdary jaıly  úgit-nasıhat júrgizemiz. Osyndaı zor múmkindikti bos jibermeı, ornymen paıdalanýǵa tyrysamyz. Rasynda, bul dinimizdi nasıhattaýdyń, jas urpaqty ımandylyqqa, jaqsy minez-qulyqqa shaqyrýdyń oraıly bir sáti.

Álemderdiń Rabbysy Paıǵambardyń sıpaty týraly:

«Biz seni álemderge raqym etip qana jiberdik»,[1] - deıdi.

Aqıqatynda, Alla Elshisi (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) jany jaı tapqansha úmmetine degen úgitin esh úzbedi. Kóńilderdegi kirdi, qaıǵy-qasiretti ketirdi, álsizdi demedi, shekten shyqqandy sabasyna túsirdi, kúlli adamzattyń rýhanı álemin dúr silkindirdi, zulymdyq pen nadandyqtyń qarańǵylyǵyn seıiltti, izine ergen izgilerdi jasampazdyqqa, jarqyn bolashaqqa bastady. Artyndaǵy bizge pánı dúnıede baǵdarshymyz bolatyn Qudaı taǵalanyń kálámi Quran kárim men Óziniń súnnetin – túni de kúndeı jarqyraǵan, rýhanı soqyrdan ózge jan adaspaı tabatyn sara joldy qaldyrdy. Ony dosymen qatar  dushpany da moıyndady. Esimi atalǵanda eriksiz qurmetpen bas ıdi. Onyń betine basatyn eshbir aıybyn, kemshiligin taba almady. Sózi men isiniń shynaıylyǵyna qarsy eshbir ýáj aıta almady. Óıtkeni Ol eki dúnıeniń sardary, álemderge jiberilgen ıláhı raqym nury, adamzat urpaqtarynyń ishindegi eń abzaly, Jaratqan Ieniń eń súıikti quly ári ardaqty Elshisi.

Adamzattyń osy asyl tulǵasy Muhammed Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) dúnıege kelgen máýlit merekesinde Paıǵambarymyzǵa degen súıispenshilik artady. Al Alla Taǵala «Ahzab» súresiniń 6-aıatynda:

«Paıǵambar, múminderge ózderinen artyq»,[2]- dep Paıǵambardy ózimizden de artyq jaqsy kórý kerektigin bildirdi. Al Paıǵambarymyz ımannyń lázzaty jóninde:ا

Iaǵnı: «myna úsh nárse arqyly adam balasy ımannyń lázzatyn tatady: Solardyń biri - Allany jáne Onyń elshisin ózge nárselerdiń barlyǵynan artyq jaqsy kórý..», - degen.

Mine, Paıǵambarymyzdyń osy sózderine amal etken sahabalar Paıǵambarymyzdy barlyǵynan da artyq jaqsy kóre bildi.

Olardyń Alla elshisine degen mahabbaty tereń bolǵany sonsha, Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) dúnıe salǵanda hazreti Omardaı parasatty sahabalardyń ózi muny qabyldaı almaı: «Kim Muhammedti óldi dese, men onyń basyn shabam!» - dedi.

«Nasr» súresi túsken kezde Fatıma anamyz  paıǵambarlyq aıaqtala bastaǵanyn sezip kózine jas alady. Paıǵambarymyz ony shaqyryp qulaǵyna sybyrlaǵanda, Fatıma anamyz óksip jylaıdy, sosyn Paıǵambarymyz ekinshi ret qulaǵyna sybyrlaǵanda kúlimsireıdi. Keıinnen Aısha anamyz osy máseleniń jaıyn suraıdy. Sonda Fatıma anamyz: «Áýeli óziniń kóp uzamaı dúnıeden ozatynyn aıtty, sonda men kózime jas aldym. Sodan soń eń alǵash bolyp óz áýletinen oǵan qaýyshatyn men bolatynymdy aıtty. Sonda qýanyp, kúlimsiredim»,- dedi. Minekı, Paıǵambarǵa degen shynaıy súıispenishiktiń arqasynda, Fatıma anamyz óziniń ajaly jaqyn ekendigin estise de, qaıǵyrýdyń ornyna, Paıǵambarǵa tezirek qaıta qaýyshatynyn oılap, kemel ımandylyq tanytqan edi. Aqyry Fatıma anamyz, rasynda, alty aı boıy tósek tartyp jatyp qaıtys bolyp, Paıǵambarǵa qaýyshty.

Sahabalar bizge Paıǵambardy (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) jaqsy kórýdiń úlgi-ónegesin kórsetip ketti. Tipti oǵan degen mahabbat súıispenshiliktiń shyńyna shyǵar-dy...

Hýbaıbty darǵa asatyn kezde múshrikter oǵan: «Eı Hýbaıb sen Paıǵambaryńa erem dep osyndaı halge tústiń, al ol bolsa qazir kóleńkede rahattanyp otyr, sen seniń ornyńa onyń munda bolǵanyn qalar ma ediń?» - degende, Hýbaıb: «Onyń aıaǵyna tiken kirgenin de qalamaımyn»,- dedi. Sodan soń: «Ýa, Alla Taǵalam! Men osy jaqqa shyǵarda Seniń Elshińmen qoshtasa almaı qalǵan edim. Ýa, Alla! Meniń sálemimdi jetkize gór!» – dep jalbaryndy. Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) Mádınada otyryp onyń sálemin qabyldap, oǵan jaýap qatý arqyly, oǵan ǵasyrlarǵa jalǵasatyn mártebe syılady.

Badr shaıqasynyń aldynda Paıǵambarymyz saptardy túzep kelip, alǵa shyǵyp ketken sahaba Sáýád bın Ýzáııáni qolyndaǵy shybyǵymen túrtip artqa shegindiredi. Sonda álgi sahaba Paıǵambarymyzǵa qarap, ózin shybyqpen túrtkeni úshin kegin alatynyn aıtady. Eshkimniń kóńiline qaıaý túsirýdi unatpaıtyn Allanyń elshisi odan keshirim surap, qalasa kegin alýyna bolatynyn aıtady. Álgi sahaba Paıǵambarymyzǵa (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) kıimin joǵary kóterýin suraıdy. Sonda Paıǵambarymyz kıimin joǵary kótergen sátte ol bas salyp onyń tánine júzin súrtip, óbe bastaıdy. Bar maqsaty Paıǵambar tánine tıgen tánder tozaq otyna kúımeıtinin oılap, onyń múbárák tánin qushyp, súıý edi.

Álıden:  «Sender Paıǵambardy qalaı jaqsy kórýshi edińder?», - dep suraǵan kezde ol kisi: «Shól dalada qalǵan kisi bir jutym sýdy qalaı jaqsy kórse, biz de Paıǵambardy solaı jaqsy kóremiz!» - deıtin edi.

Áıel sahabalardyń da Paıǵambarymyzǵa degen súıispenshiligi sheksiz edi. Ýhýd shaıqasynda jan alysyp, jan berisip jatqan kezde Paıǵambarymyz: «Oń jaǵymda da, sol jaǵymda da sol Násıbany kórdim», – deıdi. Ol da jaralanady. Óziniń balasy Abdýlla jaraqattanady, sonda balasyna: «Eı balapanym, Allanyń Elshisin qorǵa» – dedi. Sonda Paıǵambarymyz: «Ýa, Alla! Myna otbasyn bereketti et!» – dedi. Ýmmý Ýmara anamyz (r.a.): «Ýa, Allanyń elshisi! Siz duǵa jasańyz, Alla meni sizben Jánnatta kórshi etsin», – dedi. Paıǵambarymyz: «Ýa, Alla! Mynalardy Jánnatta menimen kórshi et!» – dedi. Álgi anamyz: «Boldy, endi meniń armanym joq, Jánnatta sizben birge bolsam, bul qıynshylyqtar men úshin eshteńe emes», – degen bolatyn.

Sol Ýhýd shaıqasynda Paıǵambarymyz óldi degen habar taraǵanda, Sýmaıra anamyz da Paıǵambarymyzdy izdeıdi. Tipti oǵan jubaıyń, baýyryń, balań qaıtys boldy dese de qaramastan: «Rasýlýlla qaıda?» – dep jar salady. Ol kisini kózimen kórgen soń: «Sen aman bolsań boldy, basqa qıynshylyqtardy kóterýge ázirmin!» – dedi.

Shaıqastardyń birinde jaraqattanǵan Paıǵambarymyzdy ońyna alyp, solyna alyp, aldyna shyǵyp, jaýǵa toıtarys bergen Talhaǵa Paıǵambarymyz (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn): «Ýájabat, ýája-bat», – dep oǵan jánnattyń ýájip bolǵanyn aıtady. Paıǵambardy janyn sala qorǵaǵan sahaba munyń syıy Jánnat ekendigin jaqsy bilgen-di.

Ánas bın Málık aıtady: «Bir bádáýı kelip: «Ýa Allanyń elshisi! Qııamet qashan?» – degende, «Sen ol kúnge ne ázirlediń?» – dedi Paıǵambar. Sonda ol: «Meniń bergen kóp sadaqam da joq, kóp jaqsylyǵym da joq, alaıda men Alla jáne Onyń elshisin jaqsy kóremin», – dedi. Sonda Paıǵambarymyz:

«Adam kimdi bárinen artyq jaqsy kórse qııamettiń kúni sonymen birge bolady»,- deıdi. Ony estigen Ánas bın Málık: «Bul súıinshi maǵan, meni jánnátpen súıinshilegennen de artyq boldy. Sebebi men Alla jáne Onyń Elshisin qatty jaqsy kórýshi edim», – dedi.

Úmmetine sonshama janashyrlyq tanytqan Paıǵambardy qalaısha súımeısiń. Tipti ol asyl jandy Allanyń ózi súıetinin bildirip «habıbýlla» degen joq pa?! Al endi Allanyń Ózi súıip turǵan asyl jandy nege súımeske, nege onyń aıtqanyn óz qalaýymyzdan ústem qoımasqa?!

Paıǵambarymyz Paıǵambarlardyń myrzasy, ımamy bola tura kishipeıildiligin bildirip: «Meni Iýnýs bın Mattadan da artyq maqtamańdar!» – deýshi edi. Alaıda ony maqtamasqa bolmaıdy. Onyń esiminiń ózi «Maqtaýly jan» degen maǵynada emes pe?!

Úkimine keler bolsaq bıdǵat dep júrgender «máýlitti toılaýǵa bolmaıdy» degen ne aıattan, ne hadısten birde-bir dálel keltire almaıdy. Paıǵambarymyzdyń (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) bir qatar hadısterin keltiredi. Onda: «Hrıstıandar Isany dárip-tegendeı sender de meni dáriptep jibermeńder», - dep aıtylady.

Alaıda ulyqtaý bir bólek, qurmet kórsetý bir bólek. Olar óz paıǵambarlaryn táńiri dárejesine kóterip jiberdi. Máýlittegi maqsatymyz Paıǵambarymyzdy shekten tys qııal ǵajaıyptar qosyp, táńirge balap  ulyqtaý emes. Máýlittegi maqsatymyz Ony eske alý. Onyń teńdessiz tulǵasynan ónegeniń bir tamshysyn bolsa da alýǵa talpyný. Onyń kirshiksiz ómirbaıanyn jadymyzda bir jańǵyrtý. Oǵan sansyz salaýattar aıtý, onyń esimin álemge jar salý.

Olaı bolsa, búkil ǵalamǵa meıirim retinde jiberilgen Elshiniń esimin qalaısha ulyqtamaımyz?! Endeshe adamzattyń ardaq-tysynyń:«Qashan meni bala-shaǵań, ata-anań  jáne barlyq adamdardan artyq jaqsy kórmeıinshe ımandaryń kámil bolmaıdy»,-degen ósıetine amal etip, ımanymyzdy tolyqtyrýǵa nege tyryspasqa?!

Sharapatty máýlit merekesi bizdiń halqymyzǵa da qutty bolsyn. Osynaý aıtýly meıramnyń aıasynda Alla Elshisin (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) jaqsyraq tanyp, ósıetterin tereńirek túsinýdi  násip etsin. Osy mereke adamdar arasyndaǵy raqym-meıirimniń, ımandylyqtyń, baýyrmaldyq-tyń arta túsýine bir sep bolǵaı. Paıǵambardyń ámirine moıynsunyp, tyıymynan tyıylýǵa túrtki bolǵaı. Adamzattyń asyl táji, tektilerdiń tóresi, asyldardyń asyly, izgilerdiń izgisi, degdarlardyń dúri, Paıǵambarlardyń ımamy, eki dúnıeniń bekzaty  Muhammedke (oǵan Allanyń salaýaty men sálemi bolsyn) Jaratqan Iemizdiń jaratqan nárseleriniń sanyndaı, Arshysynyń salmaǵyndaı, Ózi razy bolǵandaı sansyz salaýaty men sálemi bolsyn!

[1] «Ánbııa» súresi, 107-aıat.

[2] «Ahzab» súresi, 6-aıat.

Nurbek ESMAǴANBET