Oblys ákimi Atlah shaıqasynyń tarıhı ornyna toqtaldy (FOTO)
Búgin kóne Taraz shaharynda QMDB-nyń uıymdastyrýymen bastalǵan «Qazaq dalasyna Islamnyń kelýi» atty halyqaralyq konferentsııanyń qonaǵy bolǵan Jambyl oblysynyń ákimi Berdibek Saparbaev óziniń baıandamasyn jasap, tarıh bederindegi Atlah shaıqasynyń mańyzyna toqtaldy.
«Tarıh qashanda ónegeli jáne óreli isterden quralady. Elbasymyz aıtqandaı, Áýlıeata ólkesiniń de jurt aldynda uıalatyn jeri joq. Uly Jibek jolynyń boıynda ornalasqan ári Qazaq memleketiniń irgetasy qalanǵan ólke retinde oblysymyzdyń baıtaq elimizdiń tarıhynda alatyn orny erekshe. Bir sheti Alataýmen ıyqtasyp, endi bir qıyry Balqash kóline suǵyna enip, bir shekarasy ıen daladaǵy Moıynqum dalasymen jalǵasqan oblystyń aýmaǵynda oryn alǵan aıtýly tarıhı oqıǵalar jeterlik. Sonyń biri – VIII ǵasyrda arabtar men qytaılar arasynda Taraz óńirinde órbigen Atlah shaıqasy.
Qazaq tarıhymen birge dúnıe júzi tarıhynda iz qaldyrǵan oqıǵanyń biri sanalǵan Atlah shaıqasy 751 jyly Talas ózeni ańǵarynda bolǵan. Dál osy tusta Orta Azııa dalasyna Islam dininiń dendep enip kele jatqan ýaqyty edi. Jalpy Atlah shaıqasy búkil Orta Azııanyń tarıhı, mádenı jáne saıası kartasyn ózgeriske ushyratty. Sebebi musylmandardyń jeńisi túrki halyqtaryn Qytaı ımperııasynyń basqynshylyq saıasatynan, ıdeologııalyq qysymdarynan arylýǵa jáne Islam órkenıetiniń damýyna jol ashty. Osylaısha túrki halyqtarynyń, onyń ishinde qazaq halqynyń Islamdy qabyldaý protsesi bastalǵanyn bilemiz.
Qazirgi ýaqyttaǵy Qazaqstan jerine ıslamnyń taralýy birneshe ǵasyrǵa sozyldy. X ǵasyr basynda musylmandyqty Qarahan áýleti bıliginiń negizin qalaýshy Satuq qaǵan qabyldady, al onyń uly Boǵra han 960 jyly Islamdy memlekettik din dep jarııalady.
Islam jergilikti mádenıettiń damýyna aıtarlyqtaı áser etti. Orta Azııada ıslam ilimi ıgi isterdiń júzege asýy arqyly nyǵaıa tústi. Aımaqtyń turǵyndary musylman qaýymynyń ajyramas bólshegine aınaldy. Islam qundylyqtarynyń ornyǵýy halyqtyń álemdik dinniń gýmanıstik dástúrlerin qabyldaýyna óz yqpalyn tıgizdi.
Orta Azııalyq musylman ǵylymy men mádenıetiniń damýyna ortaǵasyrlyq shyǵys mádenıeti tyń serpin berdi. Ál-Farabı, Júsip Balasaǵun, Mahmud Qashǵarı jáne Muhammed Haıdar Dýlatı atty uly oıshyldar ǵylym men fılosofııanyń kórnekti ókilderine aınaldy» dedi óńir basshysy Berdibek Mashbekuly.
Aıta keteıik, halyqaralyq konferentsııaǵa alys-jaqyn shet elderden jáne otandyq tarıhshy-ǵalymdar qatysýda.
