ZINA JALASYN JABÝ

21 qarasha 2023 1716 0
Оqý rejımi

Suraq: Bir adamaǵa zına jasady dep jala jabýdyń úkimi qandaı?


Ответ

Asyl dinimizde bir kisige negizsiz jala jabýǵa tyıym salynǵan. Ásirese, zına jasady dep beıkúná, múmin áıelderge jala jabý úlken kúnálardyń qataryna jatady. Eger bir áıeldi ne erdi zınada aıyptaýshy adam tórt kýáger keltire almasa, ol dereý jala jabýshy bolyp esepteledi de, oǵan jon arqasyna jalanyń jazasy – seksen dúre soǵylady. Sodan keıin ondaı adamnyń kýáligi qabyl alynbaıdy. Alla Taǵala bylaı deıdi:

﴿وَاَلَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ ثُمَّ لَمْ يَأْتُوا بِأَرْبَعَةِ شُهَدَاءَ فَاجْلِدُوهُمْ ثَمَانِينَ جَلْدَةً وَلَا تَقْبَلُوا لَهُمْ شَهَادَةً أَبَدًا وَأُولَئِكَ هُمْ الْفَاسِقُونَ*  إلَّا الَّذِينَ تَابُوا مِنْ بَعْدِ ذَلِكَ وَأَصْلَحُوا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ﴾

«Abyroıly áıelderge jala jaýyp, sosyn tórt kýáger keltire almaǵandarǵa seksen dúre soǵyńdar. Sodan keıin olardyń kýálikterin eshqashan da qabyl almańdar. Olar naǵyz pasyqtar. Alaıda odan keıin táýbe jasap, túzelgenderdiń jóni basqa. Rasynda Alla óte keshirimdi hám óte rahymdy» (Nur, 4,5).

Sharıǵat boıynsha bireýdi bir qatelikte ne qylmysta aıyptaý úshin aldymen oǵan aıǵaqtar, kýágerler keltirý qajet. Munyń ózin adamdardyń arasynda tynyshtyqtyń, ádil úkimniń saqtalýy úshin, jala jabý úrdisiniń jaıylyp ketpesi úshin jasalynǵan shara dep uǵý kerek. Áıtpese, aqıqat pen jalǵandyqty aıyrý qıynǵa soǵady. Múmin, musylman áıelderge zınaqorlyqqa bardy dep naqaqtan aıyp taǵyp, jala jabý kúnániń eń úlkenderiniń biri. Óıtkeni mundaı jalanyń ol áıelge, januıasyna, qorshaǵan ortaǵa tıgizetin zardaby orasan zor. Jaratqan Ie ondaı jala japqyshtarǵa dúnıede de, aqyrette de qarǵys aıtyp, rahymynan shyǵarady. Al aqyrette olardy óte aýyr azap kútip tur. Qııamet kúni olarǵa ózderiniń dene músheleri qarsy kýálik beredi.

﴿إنَّ الَّذِينَ يَرْمُونَ الْمُحْصَنَاتِ الْغَافِلَاتِ الْمُؤْمِنَاتِ لُعِنُوا فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ  *يَوْمَ تَشْهَدُ عَلَيْهِمْ أَلْسِنَتُهُمْ وَأَيْدِيهِمْ وَأَرْجُلُهُمْ بِمَا كَانُوا يَعْمَلُونَ*  يَوْمَئِذٍ يُوَفِّيهِمْ اللَّهُ دِينَهُمْ الْحَقَّ وَيَعْلَمُونَ أَنَّ اللَّهَ هُوَ الْحَقُّ الْمُبِينُ﴾

«Shyndyǵynda abyroıly, beıkúná múmin áıelderge jala jabatyndar dúnıede de, aqyrette de qarǵysqa ushyraıdy ári olarǵa zor azap bar. Sol kúni (Qııamet kúni) olardyń istegenderi týraly olarǵa qarsy tilderi, qoldary, aıaqtary kýálik beredi. Sol kúni Alla olarǵa haq dinderi boıynsha tolyq esepterin beredi de, olar Allanyń Óziniń anyq Haq ekendigin biltin bolady» (Nur, 23-25).

Rasynda da beıkúná da pák múmin áıelderge, sondaı-aq múmin erlerge jala jabýshy ózine qandaı úlken kúnáni júktep alǵanyn sezbeıdi. Sondyqtan da tilge abaı bolǵan jón.

﴿وَالَّذِينَ يُؤْذُونَ الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ بِغَيْرِ مَا اكْتَسَبُوا فَقَدِ احْتَمَلُوا بُهْتَاناً وَإِثْماً مُّبِيناً﴾

«Múmin erler men múmin áıelderge olar istemegen nársede jábir kórsetetinder ózderine jala men anyq kúnániń salmaǵyn artyp alady» (Ahzab, 58).

Allanyń elshisi (s.a.s.) hadısterinde zınaqorlyqta aıyptap jala jabýdyń óte aýyr kúná ekendigin, ondaı adamnyń eger táýbe jasamasa, tozaqqa tastalatyndyǵyn aıtyp eskertken. Tómendegi máshhúr hadıste aıtylǵandaı jala jabý ıesin tozaq dýshar etip, kúızeltetin jeti kúnániń qataryna jatady.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ عَنِ النَّبِيِّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: »اِجْتَنِبُوا السَّبْعَ المُوبِقَاتِ، قَالُوا: يَا رَسُولَ اللهِ، وَمَا هُنَّ؟ قَالَ: الشِّرْكُ بِاللهِ وَالسِّحْرُ وَقَتْلُ النَّفْسِ الَّتِي حَرَّمَ اللهُ إِلَّا بِالحَقِّ وَأَكْلُ الرِّبَا وَأَكْلُ مَالِ اليَتِيمِ وَالتَّوَلِّي يَوْمَ الزَّحْفِ وَقَذْفُ المُحْصَنَاتِ المُؤْمِنَاتِ الغَافِلَاتِ«.

Sahıh kitaptaryndaǵy Ábý Hýraıradan (r.a.) jetken bir hadıste Paıǵambar (s.a.s.): «Jeti kúızeltýshiden saqtanyńdar», – degen. Sonda: «Olar ne?» – dep suraǵanda, ol (s.a.s.): «Allaǵa serik qosý, sıqyr, Allanyń tek aqıqattan ózge jaǵdaıda óltirýine tyıym salǵan jandy naqaqtan óltirý, ósim jeý, jetimniń malyn jeý, qan maıdanda artqa qashý, eshteńeden qapersiz, beıkúná múmin áıelderge jala jabý», – degen. Buharı, Múslim rıýaıat etken. «Til bas jarady, bas jarmasa tas jarady» deıdi halyq naqyly. Pende balasy bir aýyz jaqsy sózimen jánnatqa laıyqty bolýy da, bir aýyz jaman sózimen tozaqqa ketýi de múmkin. Paıǵambarymyz (s.a.s.) bizge osy jaıtty qatty eskertedi.

عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُ أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ: «إِنَّ الْعَبْدَ لَيَتَكَلَّمُ بِالْكَلِمَةِ مَا يَتَبَيَّنُ مَا فِيهَا، يَهْوِي بِهَا فِي النَّارِ أَبْعَدَ مَا بَيْنَ الْمَشْرِقِ وَالْمَغْرِبِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ وَمُسْلِمٌ.

Ábý Hýraıradan (r.a.) jetken rıýaıatta Allanyń elshisi (s.a.s.) bylaı degen: «Rasynda pende ańdamaı bir sóz sóılep, sol (sózi) arqyly aýmaǵy shyǵys pen batystyń arasynan da alys tozaq otyna qulap túsedi». Buharı men Múslim rıýaıat etken.

Dindes baýyryn ne apa-qaryndasyn pasyqtyqta, kúpirlikte aıyptaýǵa bolmaıdy. Eger sıpattaǵandaı bolyp shyqpasa, aıtqan sózi ózine qaıtyp, Alla Taǵala sol pendeniń ózine sıpat berýi múmkin.

عَنْ أَبِي ذَرِّ الْغِفَارِيِّ رَضِيَ اللهُ عَنْهُ قَالَ النَّبيُّ صَلَّى اللهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: «لا يَرْمِي رَجُلٌ رَجُلاً بِالْفِسْقِ وَلا يَرْمِيهِ بِالْكُفْرِ إِِلَّا ارْتَدَّتْ عَلَيْهِ إِنْ لَمْ يَكُنْ صَاحِبُهُ كَذَلِكَ». رَوَاهُ أَحْمَدُ وَالبُخَارِيُّ.

Ábý Zar ál-Ǵıfarıden (r.a.) jetken rıýaıatta Paıǵambar (s.a.s.) bylaı degen: «Bir adam ekinshi bir adamdy pasyqtyqta, kúpirlikte aıyptamasyn! Eger joldasy olaı bolmaı shyqsa, aıtqan sózi ózine qaıtady». Ahmet, Buharı rıýaıat etken.

Paıǵambardyń (s.a.s.) jubaıy, ıman keltirgenderiń anasy Aıshaǵa (r.a.) da jala japqandar bolǵan. Qazirde de ondaılar bar. Kezinde Alla Taǵalaǵa, Paıǵambarǵa (s.a.s.), onyń ardaqty januıasyna, áýletine til tıgizip, jala jaýyp, dindi ótirikke shyǵaryp, qazirde túk bilmegendeı taqýasynyp júrgender de joq emes. Islam dininde jarııa túrde tańylǵan jala, aıyp, jarııa túrde teriske shyǵarylýy da tıis. Shynaıy táýbe jasap, dinge qaıtpaıynsha, ondaı adamnyń amalynyń bári beker bolyp esepteledi.

قَالَ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ: »مَنْ كَانَ لِأَخِيهِ عِنْدَهُ مَظْلَمَةٌ مِنْ مَالٍ، وَعِرْضٍ فَلْيَتَحَلَّلْهُ الْيَوْمَ قَبْلَ  أَلَا يَكُونَ دِينَارٌ وَلَا دِرْهَمٌ إِلَّا الْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ». رَوَاهُ البُخَارِيُّ وَالتِّرْمِذِيُ.

Paıǵambar (s.a.s.) bylaı degen: «Kimniń (dindes) baýyrynyń malyna, aryna jasaǵan qandaı da bir qııanaty bolsa, ony dınar da, dırhem de bolmaıtyn (ıaǵnı, eshqandaı saýdalasý bolmaıtyn), tek qana jaqsylyqtar men jamandyqtar ǵana bolatyn kúnnen (ıaǵnı, Qııamet kúninen) buryn adaldap alsyn (ıaǵnı, tatýlassyn)». Buharı men Termezı rıýaıat etken.

Paıǵambardyń (s.a.s.) januıasyna, áýletine til tıgizip, jala jabý Paıǵambardyń (s.a.s.) ózin jábirlegenmen teń. Al Paıǵambardy (s.a.s.) jábirlegen pendege Alla Taǵala eki dúnıede de laǵynet aıtyp, tozaq otyna salady. Alla Taǵala bylaı deıdi:

﴿إِنَّ الَّذِينَ يُؤْذُونَ اللَّهَ وَرَسُولَهُ لَعَنَهُمُ اللَّهُ فِي الدُّنْيَا وَالْآخِرَةِ وَأَعَدَّ لَهُمْ عَذَاباً مُّهِيناً ﴾

«Aqıqatynda, Allaǵa jáne Onyń elshisine jábir kórsetkenderge Alla dúnıede de, aqyrette de laǵynet aıtady hám olarǵa kúızeltýshi azap daıyndap qoıady» (Ahzab, 57).

Alla Taǵala musylmanǵa jábir kórsetýden saqtasyn!  

QMDB Sharıǵat jáne pátýa bólimi 

Pіkіrler Kіrý