DIN JÁNE ULTTYQ BIREGEILIK
Jylda osy ýaqytta turaqty túrde sala boıynsha mamandarmen, teologtarmen, ımamdarymyzben kýrs uıymdastyrylady. Din baǵytynda túrli suraqtar qoıylyp, talqyǵa túsip jatady. Áleýmettik jeliden ereksheligi barlyq mamandar bir saladan bolǵandyqtan Emotsııadan góri shynaıylyq, janashyrlyq basym bolady.
Sondaǵy suraqtardyń biri halyqtyń dinı biregeıliginiń buzylýy máselesi boldy. Zaıyrly qoǵamda túrli kózqarastardyń oryn alýy zańdylyq. Túrli dinı aǵymdardyń da, kózqarastardyń da taralýynyń quqyqtyq negizderi qarastyrylǵan. Alaıda osynyń arty ulttyq bólinýshilikke aparý qaýpi bar. Islamofobııamen aınalysqan belgili toptar ıslamǵa qarsylyq kórsetýdi ádetke aınaldyryp keledi. Al qazaqtyń tarıhyn ıslamnan bólip tastaǵanda tarıhı-mádenı turǵydan neni joǵaltatyndyǵymyzdy nazarǵa almaıdy. Radıkaldy musylmandyq toptar halyqty dástúrinen ajyratýdy kózdeıdi. Ekeýiniń de kózdegeni halyqtyń ult retindegi erekshelikterinen joıýdy kózdeýi dep qarasaq bolatyn shyǵar.
Halyqtyń dinı biregeıligi týraly sóz bolǵandy din men dástúrdiń qoǵamdaǵy alatyn orny joǵary, ár halyqtyń ulttyq qundylyqtary durys qalyptasýy úshin atqarar qyzmeti zor. Din – adamnyń izgi qasıetterin asqaqtatyp tanytatyn bolsa, dástúr ulttyń ult bolyp qalyptasýy úshin qajet. Adamnyń belgili bir ultqa, halyqqa tán ekendigin aıqyn seziný úshin bes túrli shartqa tolyq jaýap berý tıis. Birinshiden, sol ulttyń tilin jaqsy bilýi kerek. Ekinshiden, sol ulttyń dinin tanymyn meńgergeni jón. Úshinshiden, sol ulttyń dástúrin tolyq boıyna sińirýi tıis. Tórtinshiden, sol ulttyń tarıhyn bes saýsaǵyndaı bilgeni abzal. Besinshiden, sol ult mekendegen jerdiń oı-shuńqyryn jaqsy bilýi paryz delinedi. Osyndaı bes sıpattamany boıyna darytqan adam ǵana sol ulttyń tolyqqandy ókilimin dep aıtýǵa quqyly. Osy bir ult bolyp qalyptasý úshin berilgen anyqtamalarǵa kóz salyp oı jıeginen ótkizer bolsaq, barlyq sharttardan adamdardyń tili, tarıhy, dini men dástúri sabaqtastyqtary tereńde jatqanyn ańǵaryp túsinemiz.
Onda halyqty qandaı ıdeıa tóńireginde birlestirýge bolady degen suraqtar da órbidi. Qandaı da bir baǵyt oılap tabý tek bólinýshilikke qyzmet etetin bolsa, eshbir ilim barsha halyqty sońynan erte almaıdy-aý! Olaı bolǵanda, radıkalızmdi tómendetý úshin dinsizdikti damytýdy sheshim dep sanaýǵa bolmaıdy. Qalypty musylmanshylyqty dáriptep, ulttyq ıdeologııany qolǵa almasaq ult rýhanııatynyń tutastyǵyna túsken jik ashyla bermek bolar!
Keńshilik TYShHANULY
