ShAǴBAN AIYNYŃ QASIETI
Shaǵban aıy – qasıetti Erejep pen Ramazan aılarynyń ortasynda keletin berekesi mol aı. Paıǵambarymyz (s.ǵ.s) bul aıda kóp oraza ustaıtyn bolǵan. Bul týraly Aısha anamyz (r.a): «Alla elshisi (s.ǵ.s) oraza ustasa: «aýzyn ashpaıdy eken», aýzyn ashsa: «oraza ustamaıdy eken» dep qalatynbyz. Men Alla elshisiniń (s.a.s) Ramazan aıynan tys basqa aılarda bir aı tolyq oraza ustaǵanyn kórmedim, sol sııaqty Shaǵban aıy tárizdi basqa aılarda kóp oraza ustaǵanyn kórmedim»,[1] – degen.
Osy maǵynany qýattaı túsetin ekinshi hadıste Ýsama ıbn Záıd (r.a) Paıǵambarymyzdan (s.ǵ.s):
– Ýa, Alla elshisi! Nelikten Shaǵban aıynda oraza ustaǵanyńyz syndy ózge aılarda oraza ustamaısyz? – dep suraǵanda, Paıǵambar (s.ǵ.s):
– Sebebi, Erejep pen Ramazannyń ortasynda adamdar bul aıdyń artyqshylyǵyn eskere bermeıdi. Bul aıda adamdardyń amaldary álemderdiń Rabbysyna kóteriledi. Amaldarym kóterilgende, oraza bolýdy qalaımyn»,[2] – dep jaýap bergen.
Joǵarydaǵy eki hadıs bul aıdyń mańyzdy aı ekenin kórsetedi. Barsha musylman úmmeti bul aıdan ǵapyl qalmaýǵa tyrysqan. Eskide, adamdar Shaǵban aıy kirisimen Quran kitaptaryn qoldaryna alyp hatym etetin, jyldyq zeketterin osy aıda shyǵaratyn, dúnıelik isterdi múmkindiginshe ysyryp qoıyp, namazǵa, zikirge, Quran oqýǵa, oraza ustaýǵa bet buratyn. Sebebi, bul aı Ramazan aıyna daıyndyq ispettes. Al, Quran oqýǵa bet burýshylardyń moldyǵy sonsha, Quran oqylatyn nemese Quran oqýshylar aıy dep te atalyp ketken.
Mine, bizdiń aıaq basqan aıymyz – osyndaı erekshe aı, berekesi mol aı. Bul aı jaqsylyqty molaıtyp, jaman ádetterden tyıylyp, Ramazanǵa daıyndalatyn aı, ótken jyldardan qalǵan qazalardy óteıtin aı.
Shaǵban sóziniń tildik maǵynasy «kóptegen jaqsylyqtardyń bastaýy» degendi bildiredi. Sansyz saýapqa toly qasıetti Ramazan jaqyndaǵanyn súıinshileıtin bul múbárak aıdy ardaqty Muhammed paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) erekshe yqylaspen qarsy alyp, qulshylyqqa toly ótkizetin bolǵan. Aldaǵy Ramazan aıyna daıyndyq jasap, aınalasyndaǵy sahabalaryn soǵan úndegen. Ábý Ámámá ál-Báhılıden jetken hadıste: «Shaǵban aıy kirgende, ózderińizdi tazalańyzdar jáne nıetterińizdi durystańyzdar»,[3] – dep ósıet etkeni aıtylady.
Paıǵambarymyzdyń (s.ǵ.s.) súnnetine saı qasıetti Shaǵban aıyna belgili bir daıyndyq jasaýdyń máni zor. Jan-tánimizdi túrli jamanshylyqtan tazartyp, nıet-yqylasymyzdy durystap, aılardyń sultany Ramazandy kirshiksiz pák júrekpen qarsy alýǵa talpynýymyz qajet. Qyzǵanysh, kórealmaýshylyq, qastandyq, jekkórýshilik, ashýshańdyqtan júregimizdi tazalap, ǵaıbat, ósek, sóz tasý, jamandaý, kemsitý, kópshiliktiń aldynda bireýdiń aıybyn kózge basyp uıaltý sekildi jaǵymsyz isterden tilimizdi qorǵaýdy daǵdy aınaldyryp, daıyndyq jasaýymyz tıis.
Allanyń Súıikti Elshisi (s.ǵ.s.) Shaǵban aıyndaǵydaı aılardyń eshbirinde jıi oraza ustamaıtyn jáne bylaı dep ósıet qaldyrǵan: «Shama-sharqyńyzǵa qaraı amal jasańyz. Óıtkeni, siz jalyqpaıynsha Alla da sizge jalyǵatyn amaldy júktemeıdi. Allanyń quzyrynda qabyl bolatyn amal – az da bolsa ıgi istiń turaqty jalǵasyp turǵany»,[4] – deıdi.
Endeshe, berekege toly Shaǵban aıyn bekerge ótkizip almaı, kúndiz oraza ustap, túnde qulshylyq jasaǵan durys. Buǵan qosa, súıikti Paıǵambarymyzǵa (s.ǵ.s.) salaýattar arnaǵan jón.
Ardaqty Muhammed paıǵambarymyz (s.ǵ.s.) Shaǵban aıy kelgende, «Alla Taǵalam! Erejep pen Shaǵban aılaryn berekeli qyla gór. Bizdi Ramazanǵa aman-esen jetkiz»[5] degen duǵasyn jıi aıtatyn bolǵan. Bizge de bul múbárak aıdy berekeli etip, qulshylyqpen ótkizýdi násip etsin!
[1] Býharı, Mýslım
[2] Ahmad, Nasaı
[3] Mýkasháfátýl-qýlýb, ál-Ǵazalı, 291-bet.
[4] Mýslım, saým, 177.
[5] Músnád, 1, 259.
