КҮЙЗЕЛІС
Күйзеліс, қысым, жабырқау мен мазасыздықтың ең басты себептерінің бірі – адамның өз ішінде орындау қажеттігін жақсы білетін, бірақ кейінге қалдырған істерінің жиналуы. Осылайша ол өз ішінде – бір жағынан істеуге деген ұмтылыс пен екінші жағынан бастауға дәрменсіздік арасындағы жасырын күресті бастан кешіреді. Әрбір кейінге қалдырылған күнмен бірге жағымсыз сезімдер де көбейе түседі: ар-ұжданның қыспағы, жалқаулық, күйзеліс. Ақыр соңында, істер қалай жиналса, солай ішкі қысым да жиналып, адамның рухын әлсіретіп, дәрменсіздік пен түңілу сезімін тудырады. Таңғаларлығы, бастапқыда оңай көрінген көптеген істер уақыт өте келе кейінге қалдыру салдарынан қиял мен үрейдің тауына айналады.
Бұл мінез-құлық, әдетте, адамның өз міндеттерін орындамай, оларды біртіндеп жинақтауынан туындайды. Алғашында ол аз ғана кейінге қалдырудан, “кейін істеймін” деген бұлдыр уәдеден басталады. Бірақ уақыт өте келе дәрменсіздік сезімі ұялап, адам өзін айыптау мен мазасыздықтың шеңберіне түседі. Сол сәтте әрбір кейінге қалдырылған іс өзінің табиғатының емес, адамның әлсіздігінің айнасына айналады. Шын мәнінде, адамды қажытатыны істің ауырлығы емес, оның орындалмай тұрған ойының салмағы мен аяқталмаған істі үнемі ойлап жүруі.
Кейінге қалдыру – жай ғана жаман әдет емес, ол көбінесе адамның өз кемшіліктерімен немесе сәтсіздік қорқынышымен бетпе-бет келуден қашуының психологиялық тетігі. Неғұрлым адам қашқан сайын, соғұрлым ішкі мазасыздық тереңдей түседі. Сондықтан істі бастау – тіпті кішкене қадам болса да – шын мәнінде өзіңмен бетпе-бет келу және өміріңнің тізгінін қайта қолға алу деген сөз.
Ішкі тыныштық пен қуанышқа жеткізетін ең маңызды себептердің бірі – істі бірден бастау, мінсіз сәтті күтпестен әрекет ету. Әрбір кішкентай жетістік адамға жағымды энергия береді, рухани жеңілдік сезімін сыйлайды, және өз күнін, өмірін басқаруға болатынына сенім ұялатады. Әдетке айналған белсенділік адамның ішінде өзіндік тәртіп пен өзіне деген сенімді қалыптастырады. Осылайша оның тиімділігі артып, ойы айқындалып, еңбек ету – ауыртпалық емес, рақатқа айналады. Уақыт өте келе мұндай бастамашылдық адамның өмір салты мен ішкі болмысына айналып, оны жүйелі, сергек және рухани қуатты етеді.
Бұл қағиданы имани тұрғыдан тәрбиелік негіз де қуаттайды. Өйткені мұсылман адам уақыттың – үлкен нығмет әрі жауапкершілік екенін біледі. Жақсы іске не міндетті іске бірден кірісу – Алланың сәттілік нышаны, ал кейінге қалдыру – шайтанның азғыруы. Әрбір міндетін уақытында атқарған сәт – жүрекке тыныштық, өмірге береке және жанға сабыр әкеледі.
Иман тұрғысынан алғанда, уақыт – адамның ең қымбат капиталы және ол үшін сұраққа тартылады. Міндеттерді уақытында орындау – өмір нығметіне адал қараудың бір көрінісі. Ал кейінге қалдыру – адамды берекеден айырып, жүректі бос әуреге салатын нәпсі мен шайтанның айласы. Шынайы қуаныш пен рухани тыныштық – бос уақыттан емес, істеу мен нәтижеден туады.
Сондықтан тыныш өмір мен күйзеліс арасындағы айырмашылық істің көптігінде емес, оған деген көзқараста. Бірі істі бастап, жеңілдік табады, ал екіншісі қашып, шаршайды.
Бүгін баста – тіпті бір кішкентай қадам болса да, әрбір қадам сені ішкі тыныштыққа жақындатады.
